Mustafa Kemal Selanik Mülkiye Rüştiyesinde eğitime başladı. Ancak asker olmak isteyen Mustafa Kemal, bu hayalini gerçekleştirmek için Selanik Askerî Rüştiyesine nasıl kaydoldu.

Mustafa Kemal’in dünyaya geldiği günlerde Osmanlı Devleti siyasi, sosyal ve ekonomik alanda sıkıntılı bir dönemden geçiyordu. Yüzyıllardır sahip olduğu topraklar üzerinde hâkimiyetini korumakta ve bu topraklar üzerinde yaşayan toplulukları bir arada tutmakta zorlanıyordu. Fransız İhtilali sonrası dünyaya yayılan milliyetçilik, özgürlük ve eşitlik kavramları çok uluslu Osmanlı Devleti’ni de Balkan topraklarından başlayarak etkilemeye başladı.

Mustafa Kemal’in, Fransız İhtilali’ni hazırlayan düşünürler arasında en çok yararlandığı kişi Rousseau’dur (Russo). Bütün eserlerini incelediği bu Fransız düşü- nürünün özgürlükçü ve cumhuriyetçi fikirleri Mustafa Kemal için önemliydi. Onun cumhuriyet yö- netimi ile ilgili düşüncelerini İslam ve Türk toplum geleneği ve devlet anlayışı ile bağdaşabilir bulmuştu. Rousseau derecesinde etkili olmasa da Montesqieu’nun (Montesku) “Kanunların Ruhu” eserini ayrıntılı olarak incelemiş ve yararlanmıştır. Bu eserin cumhuriyetin bir “erdem reMimi” olduğunu anlatan bölümleri üzerinde özellikle durmuştur. Mustafa Kemal Fransız düşünürleri dışında Amerika Birleşik Devletleri’nin ilk başkanlarından George :ashington (Corç 9aşington) ve Abraham /incoln’den (/inkoln) de esinlenmiştir. Onların hayat ve eserlerinden ilham aldığını 1923’te görüştüğü bir Amerikalı gazeteciye belirtmiştir. Türk Kurtuluş Savaşı ile ABD Bağımsızlık Savaşı arasında paralellik kurmuş, :ashington ve /incoln’ün Birleşik Devletlerin şerefi ve kurtuluşu için yaptıkları çalışmalardan etkilendiğini vurgulamıştır. Mustafa Kemal’in düşüncelerinin ve yaptıklarının temelinde akılcılık vardır. Aklı ve bilimi yol gösterici olarak kabul eden ve hurafelere karşı çıkan Mustafa Kemal’in laiklik anlayışında akılcı görü- şün tüm özellikleri görülür. Bu doğrultuda akılcılık felsefesinin büyük temsilcilerinden Descartes’ın (Dekart) eserlerini incelemiştir.

Yetiştiği aile ortamı, küçük yaşta babasız kalması, annesi ve kız kardeşi ile ya- şadığı güçlükler Mustafa Kemal’in iyi bir asker ve devlet adamı olarak yetişmesinde son derece etkili olmuştur. Karşılaştığı zorlukların üstesinden gelmesi, küçük yaş- ta geleceği ile ilgili kararlar alması ve aldığı kararların arkasında durması yine çocukluk yıllarından miras kalan özelliklerinden bazılarıdır.

Yaşadığı ve gördüğü olaylar yanında düşüncelerinin oluşumuna etki eden yerli fikir adamları da vardır. Bunlardan biri, okul yıllarından başlayarak okudu- ğu ve etkilendiği, vatan ve hürriyet kavramlarını yeni kuşaklara aşılayan 1amık Kemal’dir. Osmanlılık yerine Türklüğü ve Türk duygusunu dile getiren ulusal şair Mehmet Emin Yurdakul baskıcı yönetimlere karşı özgürlüğü, insan haklarını ve çağdaşlığı savunan Tevfik Fikret, Mustafa Kemal’in değer verdiği diğer şair ve yazarlardır. Türkçülük akımının öncü- sü =iya Gökalp’ın da Mustafa Kemal’in düşünce ve uygulamaları üzerinde önemli etkisi olmuştur.

Harp Akademisinden 11 Ocak 190’te yetenekli ve idealist bir subay olarak kurmay yüzbaşı rütbesiyle mezun olan Mustafa Kemal, gerilla savaşı- na ilişkin ilk uygulamalarla Trablusgarp Savaşı’nda karşılaştı. Bölgeden arkadaşı Ali Fuat’a (Cebesoy) yazdığı mektupta İtalyanlara karşı savaşırken öğretmenleri 1uri Bey’in gerilla yöntemlerini ba- şarıyla uyguladığını bildirmiştir. Asıl geniş çaplı uygulamaları ise Kurtuluş Savaşı’nda yapacaktır.

Mustafa Kemal’in babası Ali Rıza Efendi, Selanik Evkaf Dairesinde kâtip, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Asakir-i Millîye Taburu’nda üsteğmen rütbesiyle gönüllü subay, ardından da Yunan sınırındaki Papazköprüsü sı- nır gümrüğünde muhafaza memuru olarak çalış- mıştır. Daha sonra bu görevinden istifa ederek Selanik’te kereste ve tuz ticaretiyle uğraşmıştır.